Մերօրյա մանդակունիները...

Ես լուրջ կասկածներ ունեմ, որ ՀԱԿ-ում հատուկ դասընթացներ են անցկացնում` «ինչպես մանդակունել», այսինքն` ինչպես ցրել, ինչպես ընկնել պեչենու բաղերը, ինչպես ականջներից լապշա կախել, ինչպես ամենաակնհայտ հարցի վերաբերյալ անգամ գտնել ցրողական «օտմազկա», մի խոսքով` դեմագոգության կուրսեր...
Օրինակ, երբ մարդիկ վրդովվում են, թե ինչպես կարող են տասնութ-քսանհինգ տարեկանները իրենց թույլ տալ պատերազմի հերոսի, կոնկրետ`Ժիրայր Սեֆիլյանի մասին ասել հետեւյալը. «Վախկոտ ու ստրկամիտ են նրանք, ովքեր քաջության մասին հիշում են միայն հարցազրույցներում և հայտարարություններում, ու պատահական չէ, որ նման մարդկանց շուրջ հավաքվածների թիվը չի անցնում մեկ տասնյակը, ինչն ասվածի լավագույն ապացույցն է: Նախկին փորձը ցույց է տվել, որ որևէ լարված պահի ոչ Ժիրայր Սեֆիլյանին, ոչ էլ նրա «հեղափոխական» ընկերներին ոչ-ոք չի տեսնում դեպքի վայրում, ոստիկանատների մոտ, դատարանների դիմաց և ոչ էլ մի իրավիճակում, որտեղ բռնության ենթարկվելու փոքր-ինչ վտանգ կա>, ինչը ԲԱՑԱՐՁԱԿ ՍՈՒՏ Է, եւ դժվար թե գտնվի որեւէ մեկը որ դա հերքի, որովհետեւ պատերազմի դաշտը բռնության ենթարկվելու անհամեմատ մեծ վտանգ էր ներկայացնում, քան այդ տղաների նշած դեպքի վայրերը, ասենք` Կարապի լճի շրջակայքը ու նույնիսկ դատարանների դիմացը: Սակայն ինչ են ասում մեր «մանդակունիները»? Նրանք գտել են իրենց գաղափարական զավակներին արդարացնելու հրաշալի ուղի, բանից պարզվում է, այդ տղաները «կպցնելով Ժիրայրի թռուցիկները, ընկնում էին քաղմաս, կազմակերպում էին Ժիրայրի դուրս գալուց առաջ երիտասարդական համաժողով՝ կոչով ազատել Ժիրայրին, գալիս էին Ժիրայրին դիմավորելու, երբ բանտից դուրս էր գալիս, իսկ ո՞ւր էին նրանք, ովքեր հիմա վրդովվում են Ժիրայրին հասցրած վիրավորանքների համար»: Ուրեմն, քանի որ այդ տղաները արել են ինչ-որ բան այն ժամանակ, երբ Սեֆիլյանը որոշակիորեն ՀԱԿ-ի հետ «լավ էր», դրանով իսկ իրավունք են վաստակել ստահոդ վիրավորանքներ հնչեցնել նրա հասցեին, երբ նա ՀԱԿ-ին քննադատում է: (Պատեհապաշտության եւս մի դրսեւորում, ինչով հայտնի է ՀԱԿ-ը, որն իրեն քավարանի տեղ է դրել` թեկուզ ամենավերջին հանցագործը լինես, ՀԱԿ-ի համակիր դառնալով` սրբանում ես, եւ հակառակը` ամենապարկեշտ մարդն իսկ, ՀԱԿ-ից հեռանալով դառնում է վերջին ստահակը): Իսկ նրանք, ովքեր երիտասարդական համաժողովներ չեն արել ու Ժիրայրին չեն դիմավորել բանտից` իրավունք չունեն վրդովվելու որ ինչ-որ մեկը իրենց հերոսին վիրավորում է: Դե, դա իրենց դեպքում բնական է` իրենց տեսակետն այդ դեպքի համար հայտնի է.«Ցանկացած մարդու կարելի է քննադատել, կապ չունի հերոս է թե դավաճան, կապ չունի ողջ է թե մեռած, կապ չունի ոտքի կանգնած է թե ընկած, դա ցանկացած մարդու արժեքային համակարգի խնդիրն է ու ամեն մարդ ինքն իր համար է որոշում, որ դեպքում ինչպես վարվել»: Իսկ քանի որ ՀԱԿ-ի պարագայում արժեքային համակարգը ենթադրում է, որ քննադատելը համարժեք է վիրավորելուն եւ հայհոյելուն (հատուկ հարցումներ են նույնիսկ անցկացվել դրա վերաբերյալ` «դուք հայհոյո՞ւմ եք», եւ ՀԱԿ-ի հերոսական անդամները մեծ հպարտությամբ մեծամասնություն են դարձել` «այո» պատասխանելով), ապա` այդպես էլ վարվում են:
Կամ այլ արդարացում: Կոնգրեսի համակիրներից մեկը գրում է.«Տղաներն ասում են՝ եղբայր, եթե քննադատում ես, բարի եղիր գոնե ոչ թե ՀԱԿ-ի արածի չափ անել, դրա կեսի չափ անել և այլն, այլ ՈՐԵՎԷ բան անել, այլապես դու քննադատելու իրավունք չես ունենում: Եթե մի բանին ասում ես՝ քխ, կողքին պիտի մի այլ բան դնես, որը հավակնի չ՛քխ լինելուն»: Դե, սա արդեն Մանդակունուց էլ դենն ա... Վերցրեք ջահելների հայտարարությունը ու փորձեք մեջը գոնե նման մի բան գտնել, այն էլ` «եղբայրաբար» գրված... Ու եզրահանգում` «Հիմա Սոս Սարգսյանն էլ անուն հանած դերասան է, ի՞նչ, չքննադատե՞նք քաղաքացիական կյանքում նրա հետույքային կեցվածքը»:  Բայց չէ որ Ժիրայրին «բռնության ենթարկվելու վտանգից» փախչող, վախկոտ ներկայացնելը նույնն է, ինչ-որ եթե Սոս Սարգսյանի մասին հայտարարեին, որ նա ընդհանրապես բեմում չի եղել, եւ կինոյում էլ որեւէ դեր չի ունեցել...
Եվ էլի մանդակունում են`«Իսկ Ժ.Սեֆիլյանի անունը շահարկողներն ու նրա համար «վիրավորվողներն» ավելի ազնիվ կլինեին, եթե իրենց գոյության մասին հիշեցնեին այն ժամանակ, երբ Ժ.Սեֆիլյանն ուներ դրա կարիքը (դատավարություն, բանտ): Էլի էդ տղաներն են արել, ինչ արել են: Ու էլի էդ տղաներն են անելու, ինչ անելու են, եթե դրա կարիքը լինի»: Կարծիք հայտնելու եւ վիրավորվելու վրա էլ են լիմիտ դնում` դատավարություն, բանտ, բան-ման արել ես` կարող ես խոսել, չես արել` ինչ էլ որ անենք` ծպտուն հանելու իրավունք չունես... 
Ու շարունակվում է.««Սարդարապատն» ասել է՝ կույր եք ու արկածախնդիր, տղաներն էլ ասել են՝ այ վախկոտներ, բա ո՞ւր եք, ի՞նչ եք անում դուք: Էստեղ քննարկելու բան չկա»:
Իսկապես որ քննարկելու բան չկա: Ամեն ինչ ասված է: Այս ամենին գումարվում է նաեւ այն, որ երբ զարմանում կամ վրդովվում ես նման բաներից, որովհետեւ քո արժեհամակարգին հակասող բաներ ես տեսնում, պարզվում է «կեղծ բարեպաշտ» ես: Չհայհոյել, չստել, չաղավաղել, չմանդակունել` սրանք «կեղծ բարեպաշտական» ցանկություններ են, որովհետեւ հիմա այլ արժեքներ են գործում, որով դաստիարակվում են Կոնգրեսի, փաստորեն, ոչ միայն երիտասարդները, այլեւ` արդեն ոչ այնքան երիտասարդները. հայհոյելու մեջ ոչ մի վատ բան չկա, քանի որ` «какой привет, такой ответ. «Սարդարապատը» ստացել է այն, ինչ տվել է», եւ նորից հիշեցնենք որ իրենց համար կապ չունի` հերոս է թե դավաճան, մեռած է թե ողջ, կանգնած, թե ընկած,,,, Այս արժեհամակարգով, այո, երիցս համաձայն եմ Նաիրա Մամիկոնյանի հետ` Կոնգրեսը փչացնում է այն ամենը, ինչին դիպչում է...

Ու այսպես մինչեւ ո՞ւր...

Միշտ զարմացել եմ այն մայրերի վրա, ովքեր հանդուրժել են, երբ իրենց զավակներին հայրիկ-պապիկ-քեռի-հորեղբայրները, կամ ավելի վատ` հարեւանները, սեռական բնույթի հայհոյանքներ են սովորեցրել եւ դեռ ավելին` հյուրերի ներկայությամբ այդ երեխաներին կանգնեցրել եւ հայհոյել են տվել... Ու հետո մի լաաաաաավ զվարճացել են` իրենց ծաղրածուների վրա:
Միշտ զարմացել եմ այն մայրերի վրա, ովքեր, տեսնելով բակում իրենց երեխաների կռիվը, իրենց կոտորելով նետվել են ցած, եւ հարձակվել իրենց աննման ու անզուգական զավակի հետ վիճել համարձակվողի վրա: Իսկ իրենց կռվարար չարաճճիին որեւէ նկատողություն չեն արել: Ինչի մասին եմ խոսում` նույնիսկ չեն փորձել ճշտել` ի՞նչ, ինչո՞ւ, ո՞նց, ե՞րբ... Դե, իրենք լաաաավ մամա են, հո մեր նման հարիֆ չեն, որ սեփական երեխային հասկացնեն` բալիկ ջան, չի կարելի, դիմացինդ էլ քեզ պես երեխա է, քեզ պես մարդ է, դու էլ ես չարաճճի լինում, նա էլ, հաշտվեք... Իրենց մոտ «չի կարելի» չկա...
Ես միշտ զարմացել եմ այն հայրերի վրա, որոնք իրենք առավոտից իրիկուն սիգարետը բերաններից չեն հանում, բայց իրենց զավակների «գլուխը կջարդեն», եթե ծխելուց տեսնեն, կամ իրենք ամբողջ օրը տանը սրան-նրան հայհոյում են, բայց իրենց տղաների «ոտը կպոկեն», եթե «բերնից քֆուր հելնի»: Ո՞նց, ինչպե՞ս, ինչո՞ւ պիտի չծխեն կամ չհայհոյեն, եթե դա են տեսնում ՊԱՊԱՅԻՑ...
Էլ չեմ զարմանում: Որովհետեւ տեսնում եմ դա ամեն օր: Տեսնում եմ, թե ինչպես է իշխանության համար պայքարող քաղաքական մի ուժ այնքան «լկստվացնում» իր ջահելներին, որ դրանք բավական չէ արդեն վաղուց, իրենց գաղափարական ծնողներից օրինակ վերցնելով, սկսել են իրենց դատավորի տեղ դրած մեկին «տականք», մյուսին` «վախկոտ ու ստորաքարշ», երրորդին` «ծախված», չորրորդին` «միաբջիջ», հինգերորդին` «անբարոյական», վեցերորդին «դավաճան», յոթերորդին ... (այստեղից արդեն սկսվում են այն հայհոյանքները, որոնք վերարտադրել չեմ կարող անվանել) անվանել, այլեւ, տեսնելով, որ իրենց գաղափարական մայրիկներն ու հայրիկները ամեն դեպքում իրենց թասիբին կանգնած են եւ իրենց արդարացնում են, պատրաստ են ճղել բոլոր նրանց կոկորդը, ովքեր կփորձեն իրենց կարգի հրավիրելու առաջարկ անել:
Դրանք արդեն ամբողջությամբ կորցրել են իրականության զգացողությունը:
 Նրանք կարծում են, որ իրենք արդեն վե~րջն են, իրենք արդեն ամե~ն ինչ են, իրենց արդեն ամեն ինչ կարելի է, իրենք արդեն պատրաստ են ոտնատակ տալ ամենքին ու ամեն ինչ, որովհետեւ, գիտեք ինչ` նրանք «հաղթել են», եւ հիմա իրենց «հաղթանակին են տեր կանգնում»` մամաների ու պապաների հետ մեկտեղ: (Ի դեպ, այդ մամա-պապաներից շատերը սեփական երեխաներին այդ աստիճանի չեն սանձաթափում, սեփական երեխաների մոտ որոշակի արժեհամակարգ գոնե ձեւավորում են, սովորեցնում են որոշ բաներ, մի թեթեւ դաստիարակում են:) 
Իրենց երեւակայական հաղթանակին «տեր կանգնելու» ճանապարհին դրանք Հայրենիքի համար կենաց-մահու կռիվ տվածին «վախկոտ ու ստորաքարշ» են անվանում, քանի որ իրենք, ապեեեեե, ով չգիտի թող իմանա` իրենք «դեպքի վայրում, ոստիկանատների մոտ, դատարանների դիմաց» են լինում, իսկ այդ «վախկոտ ստորաքարշերը» մենակ հայտարարություն եւ հարցազրույց են տալիս եւ չեն հայտնվում «մի իրավիճակում, որտեղ բռնության ենթարկվելու փոքր-ինչ վտանգ կա»...

Վաղը գալու է

Եթե այսօր խուլիգաններին քաղբանտարկյալ եք հռչակում, պատրաստ եղեք, որ վաղը նրանք Հայրենիքի համար կռվածներին <վախկոտ ու ստորաքարշ> են կոչելու... Եթե այսօր ողջունում եք նրանց հայհոյանքները, պատրաստ եղեք, որ վաղը նրանք բռնություններ են իրականացնելու, ու չի բացառվում, որ ձեր հանդեպ նույնպես... Եթե այսօր պատեհապաշտաբար քանդում եք արժեհամակարգները, մի զարմացեք, եթե վաղը շրջապատված լինեք անսուրբ, անհավատ, անհարգալից եսամոլներով:
Վաղը գալու է...

Муравей и стрекоза...

Աստղիս վերջին փոստերից...

Առավոտյան արթնացավ, եւ աչքը ցույց տալով, թե <мама, посмотри, тут у меня стрекоза>, չհասկացա, ասում եմ` ինչ?, ասում է`<говарю- у меня тут стрекоза> , ասում եմ` Աստղիկ ջան, ինչ ես ուզում ասես?, արդեն բարկացավ` վաաաայ, ասում եմ` աչքիս մեջ ճպուռ կա:

Շոկոլադե պաղպաղակ-տորթ

Դժբախտ դեմքով մի նայեք, իբր` մեկ է, ես չեմ կարող սարքել... Շատ լավ էլ կարող եք, ամենեւին դժվար չէ, բայց արդյունքը.... Ախր, շատ համով է, է... Նրանք, ովքեր փորձել են` կհաստատեն:
Եվ այսպես, անհրաժեշտ է.
2 տուփ սեւ, դառը շոկոլադ, օրինակ` <Գրանդ քենդիի> 70%-անոցը
100 (50+50)գ կարագ
100 (30+30+40)գ շաքարավազ
4 ձու
300 գրամ բարձր յուղայնության կաթնասեր, օրինակ` <Պարմալատի> 33%-անոցը, թեեւ ես անձամբ ուղղակի քաշում եմ սերը մեր հարեւանից գնած տնական կաթից
2 ճաշի գդալ կակաո
10-15 հատ սալորաչիր, որը նախորդ օրվանից թրջվել է կոնյակի մեջ:
Պատրաստումը.
Չորս ձվի սպիտակուցն առանձնացնել, լցնել մի տարայի մեջ, դեղնուցը` մեկ այլ, եւս մեկ տարայի մեջ լցնել կաթնասերը:
Առանձին պատրաստել <ջրային բաղնիք>` համեմատաբար մեծ կաթսայի մեջ մի քիչ ջուր լցնել, վրան դնել ավելի փոքր կաթսա կամ թասիկ, որը ամբողջությամբ չի մտնում մեծ կաթսայի մեջ, մնում է վրան: Այս <կոնստրուկցիան> դնել միջին կրակին: Չմոռանամ նշել, որ հանկարծ շատ բարակ պլաստմասայե թասիկ չվերցնեք` կհալվի: Թասիկի մեջ լցնել կտրատած դառը շոկոլադը 50 գ կարագի հետ: Մինչեւ շոկոլադը հալվի, անցնել մյուս գործերին: Սպիտակուցը շատ լավ հարել` ընթացքում ավելացնելով 30գ շաքարավազ` մոտ 2-3 ճաշի գդալ: Պետք է դառնա պինդ բեզե: Նույն ձեւով հարել կաթնասերը` նույնքան շաքարավազի հետ, էլի պետք է շատ պնդանա:
Դրանից հետո սկսել հարել դեղնուցը` մնացած շաքարավազի հետ, ավելացնել 50 գ թույլ կարագ, շարունակել հարել, ավելացնել կակաոն, նախապես կոնյակի մեջ թրջած եւ կտրտած սալորաչիրը, նորից խառնել, եւ հարելու ընթացքում քիչ-քիչ ավելացնել հալած շոկոլադը: Անընդհատ հարել, որպեսզի տաք շոկոլադի պատճառով դեղնուցները չեփվեն:
Մնում է ավելացնել հարած բեզեն եւ կաթնասերը: Դրանք ավելացնում ենք փայտե կամ սիլիկոնե գդալով խառնելով` հարիչը այլեւս պետք չէ: Զգույշ, նրբորեն խառնելով ավելացնում ենք սկզբում կաթնասերը, վերջում սպիտակուցը: Պատրաստ է:
Վերցնում ենք ուղղանկյուն կամ քառակուսի խորը տարա, օրինակ` կեքս պատրաստելու համար նախատեսված, կպչուն ցելոֆանով պատում ենք այդ տարայի ներսը, եւ մեր պաղպաղակացուն զգուշությամբ լցնում ենք մեջը, նույն կպչուն ցելոֆանով փակում ենք տարան, որպեսզի սառցարանի հոտը չդիպչի մեր պաղպաղակին, եւ դնում ենք սառցարան` առնվազ մեկ գիշեր:
Հաջորդ օրը հանում ենք սառցարանից, վրայից հանում ենք ցելոֆանը, շուռ ենք տալիս մեծ, ցանկալի է ուղղանկյուն կամ քառակուսի մատուցարանի մեջ: Շատ տաք ջրով թրջած եւ քամած սրբիչով մի քանի անգամ տաքացնում ենք ապակե տարան, որպեսզի պաղպաղակը միջից դուրս գա: Հեշտությամբ դուրս է գալիս: Մնացած ցելոֆանն էլ ենք հանում, կտրատում ենք եւ մատուցում...

Տղություն եւ տղամարդկություն

Նախորդ գրառումիցս հետո ծանոթներիցս մեկը հարցրեց. <Ինչ վատ բան կա տղա լինելու մեջ? Չէ որ երբ ինչ-որ մեկի մասին ասում են` տղա ա, նկատի ունեն, որ համարձակ ա, քաջ ա, դուխով ա...>:
Կրկնեմ` մինչեւ քսան` առավելագույն դեպքում, տարեկանի համար <տղա> լինելը առանձնապես վատ բան չէ, բայց դրանից հետո տղան պետք է դառնա տղամարդ: Դա նշանակում է, որ նա պետք է ունենա ա. այնքան հասունություն, որ պատասխանատու լինի իր ասած ամեն բառի համար, բ. այնքան քաջություն, որ կարողանա ընդունել իր արած սխալը` ոչ մեկս անսխալական չենք, գ. չչարաշահի իր ունեցած <իշխանությունը>, լինի դա` սեփական կնոջ կամ զավակի հանդեպ ունեցած իրավունքներ, ոստիկանի համազգեստ, սեփական թերթ, պետական պաշտոն եւ այլն, դ. պատասխանատվություն ստանձնի բոլոր նրանց հանդեպ, ովքեր ինչ-որ տեղ ինչ-որ չափով կախում ունեն իրենից, ե. կարողանա հարկ եղած պարագայում ստորադասել իր շահերը` ավելի մեծ նպատակների համար եւ այլն, եւ այլն... Համաձայնվեք, որ այս ամենը ոչ միայն ի վերուստ տրված, այլեւ ինքնադաստիարակման արդյունքում հասունացող հատկանիշեր են, որոնք <տղային> դժվար տրվեն:
Ընդ որում` նորից եմ շեշտում, <տղայությունը> ամենեւին կապ չունի մարդու տարիքի եւ սեռի հետ: Քիչ չեն դեպքերը, երբ հիսունն անց մարդը դեռ <տղա ա> ու հպարտանում է դրանով, էլ ավելի զարմանալի է հիսունն անց տիկնանց` <տղա> լինելը եւ իրենց շրջապատի տղաների` <տղա> մնալը խրախուսելը:
Ավելորդ է նաեւ ասելը, որ տղամարդու բառամթերքը էականորեն տարբերվում է <տղու> բառամթերքից: Որովհետեւ, ինչպես արդեն նշեցի` տղամարդը պատասխանատու է իր արարքների եւ ասածների համար:
Շարունակելի

Մի քիչ խոսքիդ տերը եղիր, մի քիչ էլ....

Անցյալ տարվա հոկտեմբերի 13-ին «Առավոտ» թերթի առաջնորդողում Արամ Աբրահամյանը գրեց իր «Հրապարակի շուրջ» հոդվածը, որն ավարտվում էր այսպես. «

Ազատության հրապարակում հանրահավաքը խոչընդոտելու իշխանության մարտավարությունն այժմ զուրկ է որեւէ գաղափարական հիմքից՝ դնում են մանկական փչովի ատրակցիոններ եւ ասում, որ հանրահավաքները խանգարում են երեխաներին: Թե որքանով են այդ փոշոտ եւ անհրապույր խաղալիքները «գեղեցկացնում» Թամանյանի դասական կառույցը, երկու շքեղ արձանները եւ բուն հրապարակը՝ դա մի հարց է, որը տվյալ մարտավարության հեղինակներին չի հուզում: Մյուս կողմից՝ նույն արձանների պատվանդաններին քաղաքական պաստառներ կպցնելը եւ այդ հրապարակում վրաններ խփելը զուտ գեղագիտական առումով նույնպես ամենաճիշտ լուծումը չէ: Անձամբ ես կառաջարկեի իշխանություններին փչովի ատրակցիոնները վերացնել, ընդդիմության հանրահավաքներին չխոչընդոտել, բայց պայմանավորվել Կոնգրեսի ղեկավարների հետ վրաններ չխփելու, տեւական ակցիաներ չանելու, հրապարակում չքնելու մասին: Հասկանում եմ, որ այդ իմ առաջարկը դժվար թե իրագործվի: ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ»:         (Ի դեպ, այդ առաջարկը այսօր ամբողջությամբ իրագործվել է):

Արձագանքը, ինչպես երեկ պատահաբար ինտերնետը փորփրելով պարզեցի` չուշացավ: Նրա ջահել գործընկերը, որը հիմա քաղաքական գործիչ, ընդդիմության փարոս ու արեգակ է խաղում, բանտից պատասխանեց հետեւյալ հոդվածով.«

Մի քիչ ազատ եղիր, մի քիչ էլ սիկտիր

Ինչպիսի հանճարեղ գաղափարներ ասես, որ չեն ծնվում Հայաստանում: Հարգելի գործընկերը, օրինակ, որ հանդուրժողականության եւ կոմպրոմիսի ամենահայտնի ջատագովներից է, Ազատության հրապարակի շուրջ ստեղծված իրավիճակի յուրօրինակ լուծում է առաջարկում: Ըստ այդմ, իշխանությունն ու ընդդիմությունը պետք է պայմանավորվածության գան, որ իշխանությունը թույլատրում է Ազատության հրապարակում հանրահավաք անել, իսկ ընդդիմությունը պարտավորվում է վրան չխփել այդտեղ եւ զերծ մնալ հրապարակում գիշերելուց: Հանդուրժողականության մասին այս պատկերացումը եւ զարմանալի է, եւ զարմանալի չէ:
Զարմանալի է, որովհետեւ ժամանակի առաջադեմ մտավորականներից մեկը կարող էր ընդդիմությանը կամ որեւէ մեկին առաջարկել ինքնակամ հրաժարվել իր իրավունքից` մեկ ուրիշ իրավունքից օգտվելու համար: Զարմանալի չէ, որովհետեւ այսօր Հայաստանում շատերն են այդպես վարվում: Եթե ուզում ես ազատ արտահայտվելու հնարավորություն ունենալ, ուրեմն ինքնակամ պարտավորվիր, որ Դոդի Գագոյի, սերվիզի Անդոյի, Մխչյանի Մկան մասին վատ բաներ չես խոսելու, մնացածի մեջ ազատ ես կատարելապես: Բայց մի պայման կա. եթե իշխանության լիդերների մասին քննադատական հինգ հոդված ես գրում, նույն դոզայի հինգ հոդված էլ ընդդիմության լիդերների մասին պիտի գրես: Բայց եթե շատ առաջադեմ ես, կարող ես պայքարել քո իրավունքի համար եւ իշխանության հետ բանակցություններում բարիշես յոթ հոդվածով` իշխանությանը, երեք հոդվածով` ընդդիմությանը քննադատելու քո իրավունքի համար: Ցավալի է, բայց հենց այսպիսին է ազատության մասին հայաստանյան «էլիտար» ընկալումը, եւ այդ ընկալումը բոլոր հնարավոր միջոցներով փորձ է արվում պարտադրել ամենքին: Եթե ուզում ես որեւէ քաղաքում ապրել` ազատ ես քննադատել տեղի շեյխ քաղաքապետին, բայց եթե չափդ անցնես եւ սկսես այնպիսի բաներ անել, որ իրական վտանգ ներկայացնի շեյխ քաղաքապետի բեսպրեդել գործելակերպի համար, այ այդ ժամանակ ինքնակամ հավաքիր իրերդ եւ սիկտիր եղիր շեյխի տիրույթներից: Հարգելի գործընկերը, Ազատության հրապարակի վերաբերյալ վերը հիշատակված լուծումն առաջարկելով, Հայ ազգային կոնգրեսին ընդամենը առաջարկում է աշխատել ընդդիմադիր այն նույն մոդելի շրջանակներում, որում աշխատում էին Ախք-ն ու Գեղամյանը, որում ներկայումս աշխատում են «Ժառանգությունն» ու Դաշնակցությունը: Նրանք ազատ են արտահայտվել շեյխի սխալների, բացթողումների, նույնիսկ դավաճանության մասին: Նրանք ազատ են հայրենասիրական քլնգոցներով հանդես գալ: Բայց երբ բանը հասնում է այնպիսի ասելիքին ու գործողությանը, որ իրապես վտանգավոր է շեյխի իշխանության եւ բիզնեսի համար, նրանք դառնում են հանդուրժող, խելամիտ, հիշում են ազգի միասնության հազարամյա թնջուկի մասին: Եթե Ազատության հրապարակում չքնելու պարտավորություն ստանձնող լինեինք, հիմա մեր տներում քնած կլինեինք` գլոբալ պայմանավորվածությունների շրջանակներում: Նիկոլ Փաշինյան: Հոկտեմբերի 15, 2010 թ.»:

Չզարմանաք, թե այդ ինչ էր ասել Արամը, որ ջահելն այդքան ծանր էր տարել: Չէ, այստեղ հակադարձելու խնդիրը չէ: Այստեղ, ինչպես մի անգամ առիթ եմ ունեցել նշելու, մարդկային տեսակի խնդիր է, որն ինքնահաստավում է միայն ուրիշներին սեւացնելու գնով: Իբր տեսեք` ես պնդում եմ, որ Արամը որոշակի պարտավորություններ է վերցրել որոշ մարդկանց առաջ, ուրեմն այստեղից պետք է ենթադրել, որ ես ազնվության մարմնացում եմ (նա մոռանում է, որ այս քաղաքը շատ փոքր է, եւ կան մարդիկ, ովքեր «ամեն ինչ գիտեն»), Արամը հանդուրժողականության ջատագով է, ուրեմն ես` անխոնջ պայքարի մարտիկ եմ, Արամը յոթ հոդվածով իշխանությանն է քննադատում, երեքով` ընդդիմությանը, իսկ ես տասով էլ` իշխանությանը, ուրեմն Արամը ծախված է, իսկ ես` տղա՛ եմ, տղա՛... Եվ այսպես շարունակ... Անշուշտ, այս հայհոյախառն մտավարժանքը բուռն հիացում է առաջացնում կոնգրեսական մասսաների մոտ` սկսած հայտնի տիկնանցից վերջացրած նույնքան հայտնի ջահելներով: Այլ կերպ չէր էլ կարող լինել: Հա, նշեմ, որ տասնութ-քսան տարեկանից բարձր մեկի մասին, երբ ես լսում եմ «ինքը տղա ա», կամ նրա որեւէ արարքը որակվում ա որպես «տղու» արարք, ես միանգամից սկսում եմ զգուշանալ դրանից, որովեհետեւ ինֆանտիլիզմը, որով հիանում են նույնքան ինֆանտիլ ջահելները` ի դեպ, անկախ տարիքից եւ սեռից, գոնե ինձ համար ոչ թե հիացմունք, այլ խղճահարություն առաջացնող որակ է: Իսկ եթե մեկը, որն արդեն վաղուց տասնութ-քսան տարեկան չէ, ամեն ինչ անում է այդ ինֆանտիլ զանգվածի կողմից «տղա ա» որակմանն արժանանալու համար, իմ պատկերացումներով` բժշկի կարիք ունի:
Ինչեւէ, վերադառնանք մեր ջահելին, որն արդեն մի շաբաթ է հանգիստ քնում է իր տանը, ընդ որում` հաջողությամբ Ազատության հրապարակում միտինգ անելուց եւ վրան չխփելուց ու այնտեղ չգիշերելուց հետո: Նորից հիշենեմ նրա փայլուն վերջաբանը .«Եթե Ազատության հրապարակում չքնելու պարտավորություն ստանձնող լինեինք, հիմա մեր տներում քնած կլինեինք` գլոբալ պայմանավորվածությունների շրջանակներում»:
Եվ իր իսկ վերնագրի նմանակմամբ պատասխանեմ` «Տղա, մի քիչ խոսքիդ տերը եղիր, մի քիչ էլ....»
Կա քարեր շպրտելու ժամանակ եւ կա` քարերը հավաքելու ժամանակ...