Աստղիս վերջին փոստերից...
Առավոտյան արթնացավ, եւ աչքը ցույց տալով, թե <мама, посмотри, тут у меня стрекоза>, չհասկացա, ասում եմ` ինչ?, ասում է`<говарю- у меня тут стрекоза> , ասում եմ` Աստղիկ ջան, ինչ ես ուզում ասես?, արդեն բարկացավ` վաաաայ, ասում եմ` աչքիս մեջ ճպուռ կա:
Մի քիչ ազատ եղիր, մի քիչ էլ սիկտիր
Ինչպիսի հանճարեղ գաղափարներ ասես, որ չեն ծնվում Հայաստանում: Հարգելի գործընկերը, օրինակ, որ հանդուրժողականության եւ կոմպրոմիսի ամենահայտնի ջատագովներից է, Ազատության հրապարակի շուրջ ստեղծված իրավիճակի յուրօրինակ լուծում է առաջարկում: Ըստ այդմ, իշխանությունն ու ընդդիմությունը պետք է պայմանավորվածության գան, որ իշխանությունը թույլատրում է Ազատության հրապարակում հանրահավաք անել, իսկ ընդդիմությունը պարտավորվում է վրան չխփել այդտեղ եւ զերծ մնալ հրապարակում գիշերելուց: Հանդուրժողականության մասին այս պատկերացումը եւ զարմանալի է, եւ զարմանալի չէ:
Զարմանալի է, որովհետեւ ժամանակի առաջադեմ մտավորականներից մեկը կարող էր ընդդիմությանը կամ որեւէ մեկին առաջարկել ինքնակամ հրաժարվել իր իրավունքից` մեկ ուրիշ իրավունքից օգտվելու համար: Զարմանալի չէ, որովհետեւ այսօր Հայաստանում շատերն են այդպես վարվում: Եթե ուզում ես ազատ արտահայտվելու հնարավորություն ունենալ, ուրեմն ինքնակամ պարտավորվիր, որ Դոդի Գագոյի, սերվիզի Անդոյի, Մխչյանի Մկան մասին վատ բաներ չես խոսելու, մնացածի մեջ ազատ ես կատարելապես: Բայց մի պայման կա. եթե իշխանության լիդերների մասին քննադատական հինգ հոդված ես գրում, նույն դոզայի հինգ հոդված էլ ընդդիմության լիդերների մասին պիտի գրես: Բայց եթե շատ առաջադեմ ես, կարող ես պայքարել քո իրավունքի համար եւ իշխանության հետ բանակցություններում բարիշես յոթ հոդվածով` իշխանությանը, երեք հոդվածով` ընդդիմությանը քննադատելու քո իրավունքի համար: Ցավալի է, բայց հենց այսպիսին է ազատության մասին հայաստանյան «էլիտար» ընկալումը, եւ այդ ընկալումը բոլոր հնարավոր միջոցներով փորձ է արվում պարտադրել ամենքին: Եթե ուզում ես որեւէ քաղաքում ապրել` ազատ ես քննադատել տեղի շեյխ քաղաքապետին, բայց եթե չափդ անցնես եւ սկսես այնպիսի բաներ անել, որ իրական վտանգ ներկայացնի շեյխ քաղաքապետի բեսպրեդել գործելակերպի համար, այ այդ ժամանակ ինքնակամ հավաքիր իրերդ եւ սիկտիր եղիր շեյխի տիրույթներից: Հարգելի գործընկերը, Ազատության հրապարակի վերաբերյալ վերը հիշատակված լուծումն առաջարկելով, Հայ ազգային կոնգրեսին ընդամենը առաջարկում է աշխատել ընդդիմադիր այն նույն մոդելի շրջանակներում, որում աշխատում էին Ախք-ն ու Գեղամյանը, որում ներկայումս աշխատում են «Ժառանգությունն» ու Դաշնակցությունը: Նրանք ազատ են արտահայտվել շեյխի սխալների, բացթողումների, նույնիսկ դավաճանության մասին: Նրանք ազատ են հայրենասիրական քլնգոցներով հանդես գալ: Բայց երբ բանը հասնում է այնպիսի ասելիքին ու գործողությանը, որ իրապես վտանգավոր է շեյխի իշխանության եւ բիզնեսի համար, նրանք դառնում են հանդուրժող, խելամիտ, հիշում են ազգի միասնության հազարամյա թնջուկի մասին: Եթե Ազատության հրապարակում չքնելու պարտավորություն ստանձնող լինեինք, հիմա մեր տներում քնած կլինեինք` գլոբալ պայմանավորվածությունների շրջանակներում: Նիկոլ Փաշինյան: Հոկտեմբերի 15, 2010 թ.»:
Զարմանալի է, որովհետեւ ժամանակի առաջադեմ մտավորականներից մեկը կարող էր ընդդիմությանը կամ որեւէ մեկին առաջարկել ինքնակամ հրաժարվել իր իրավունքից` մեկ ուրիշ իրավունքից օգտվելու համար: Զարմանալի չէ, որովհետեւ այսօր Հայաստանում շատերն են այդպես վարվում: Եթե ուզում ես ազատ արտահայտվելու հնարավորություն ունենալ, ուրեմն ինքնակամ պարտավորվիր, որ Դոդի Գագոյի, սերվիզի Անդոյի, Մխչյանի Մկան մասին վատ բաներ չես խոսելու, մնացածի մեջ ազատ ես կատարելապես: Բայց մի պայման կա. եթե իշխանության լիդերների մասին քննադատական հինգ հոդված ես գրում, նույն դոզայի հինգ հոդված էլ ընդդիմության լիդերների մասին պիտի գրես: Բայց եթե շատ առաջադեմ ես, կարող ես պայքարել քո իրավունքի համար եւ իշխանության հետ բանակցություններում բարիշես յոթ հոդվածով` իշխանությանը, երեք հոդվածով` ընդդիմությանը քննադատելու քո իրավունքի համար: Ցավալի է, բայց հենց այսպիսին է ազատության մասին հայաստանյան «էլիտար» ընկալումը, եւ այդ ընկալումը բոլոր հնարավոր միջոցներով փորձ է արվում պարտադրել ամենքին: Եթե ուզում ես որեւէ քաղաքում ապրել` ազատ ես քննադատել տեղի շեյխ քաղաքապետին, բայց եթե չափդ անցնես եւ սկսես այնպիսի բաներ անել, որ իրական վտանգ ներկայացնի շեյխ քաղաքապետի բեսպրեդել գործելակերպի համար, այ այդ ժամանակ ինքնակամ հավաքիր իրերդ եւ սիկտիր եղիր շեյխի տիրույթներից: Հարգելի գործընկերը, Ազատության հրապարակի վերաբերյալ վերը հիշատակված լուծումն առաջարկելով, Հայ ազգային կոնգրեսին ընդամենը առաջարկում է աշխատել ընդդիմադիր այն նույն մոդելի շրջանակներում, որում աշխատում էին Ախք-ն ու Գեղամյանը, որում ներկայումս աշխատում են «Ժառանգությունն» ու Դաշնակցությունը: Նրանք ազատ են արտահայտվել շեյխի սխալների, բացթողումների, նույնիսկ դավաճանության մասին: Նրանք ազատ են հայրենասիրական քլնգոցներով հանդես գալ: Բայց երբ բանը հասնում է այնպիսի ասելիքին ու գործողությանը, որ իրապես վտանգավոր է շեյխի իշխանության եւ բիզնեսի համար, նրանք դառնում են հանդուրժող, խելամիտ, հիշում են ազգի միասնության հազարամյա թնջուկի մասին: Եթե Ազատության հրապարակում չքնելու պարտավորություն ստանձնող լինեինք, հիմա մեր տներում քնած կլինեինք` գլոբալ պայմանավորվածությունների շրջանակներում: Նիկոլ Փաշինյան: Հոկտեմբերի 15, 2010 թ.»: