Մերօրյա մանդակունիները...

Ես լուրջ կասկածներ ունեմ, որ ՀԱԿ-ում հատուկ դասընթացներ են անցկացնում` «ինչպես մանդակունել», այսինքն` ինչպես ցրել, ինչպես ընկնել պեչենու բաղերը, ինչպես ականջներից լապշա կախել, ինչպես ամենաակնհայտ հարցի վերաբերյալ անգամ գտնել ցրողական «օտմազկա», մի խոսքով` դեմագոգության կուրսեր...
Օրինակ, երբ մարդիկ վրդովվում են, թե ինչպես կարող են տասնութ-քսանհինգ տարեկանները իրենց թույլ տալ պատերազմի հերոսի, կոնկրետ`Ժիրայր Սեֆիլյանի մասին ասել հետեւյալը. «Վախկոտ ու ստրկամիտ են նրանք, ովքեր քաջության մասին հիշում են միայն հարցազրույցներում և հայտարարություններում, ու պատահական չէ, որ նման մարդկանց շուրջ հավաքվածների թիվը չի անցնում մեկ տասնյակը, ինչն ասվածի լավագույն ապացույցն է: Նախկին փորձը ցույց է տվել, որ որևէ լարված պահի ոչ Ժիրայր Սեֆիլյանին, ոչ էլ նրա «հեղափոխական» ընկերներին ոչ-ոք չի տեսնում դեպքի վայրում, ոստիկանատների մոտ, դատարանների դիմաց և ոչ էլ մի իրավիճակում, որտեղ բռնության ենթարկվելու փոքր-ինչ վտանգ կա>, ինչը ԲԱՑԱՐՁԱԿ ՍՈՒՏ Է, եւ դժվար թե գտնվի որեւէ մեկը որ դա հերքի, որովհետեւ պատերազմի դաշտը բռնության ենթարկվելու անհամեմատ մեծ վտանգ էր ներկայացնում, քան այդ տղաների նշած դեպքի վայրերը, ասենք` Կարապի լճի շրջակայքը ու նույնիսկ դատարանների դիմացը: Սակայն ինչ են ասում մեր «մանդակունիները»? Նրանք գտել են իրենց գաղափարական զավակներին արդարացնելու հրաշալի ուղի, բանից պարզվում է, այդ տղաները «կպցնելով Ժիրայրի թռուցիկները, ընկնում էին քաղմաս, կազմակերպում էին Ժիրայրի դուրս գալուց առաջ երիտասարդական համաժողով՝ կոչով ազատել Ժիրայրին, գալիս էին Ժիրայրին դիմավորելու, երբ բանտից դուրս էր գալիս, իսկ ո՞ւր էին նրանք, ովքեր հիմա վրդովվում են Ժիրայրին հասցրած վիրավորանքների համար»: Ուրեմն, քանի որ այդ տղաները արել են ինչ-որ բան այն ժամանակ, երբ Սեֆիլյանը որոշակիորեն ՀԱԿ-ի հետ «լավ էր», դրանով իսկ իրավունք են վաստակել ստահոդ վիրավորանքներ հնչեցնել նրա հասցեին, երբ նա ՀԱԿ-ին քննադատում է: (Պատեհապաշտության եւս մի դրսեւորում, ինչով հայտնի է ՀԱԿ-ը, որն իրեն քավարանի տեղ է դրել` թեկուզ ամենավերջին հանցագործը լինես, ՀԱԿ-ի համակիր դառնալով` սրբանում ես, եւ հակառակը` ամենապարկեշտ մարդն իսկ, ՀԱԿ-ից հեռանալով դառնում է վերջին ստահակը): Իսկ նրանք, ովքեր երիտասարդական համաժողովներ չեն արել ու Ժիրայրին չեն դիմավորել բանտից` իրավունք չունեն վրդովվելու որ ինչ-որ մեկը իրենց հերոսին վիրավորում է: Դե, դա իրենց դեպքում բնական է` իրենց տեսակետն այդ դեպքի համար հայտնի է.«Ցանկացած մարդու կարելի է քննադատել, կապ չունի հերոս է թե դավաճան, կապ չունի ողջ է թե մեռած, կապ չունի ոտքի կանգնած է թե ընկած, դա ցանկացած մարդու արժեքային համակարգի խնդիրն է ու ամեն մարդ ինքն իր համար է որոշում, որ դեպքում ինչպես վարվել»: Իսկ քանի որ ՀԱԿ-ի պարագայում արժեքային համակարգը ենթադրում է, որ քննադատելը համարժեք է վիրավորելուն եւ հայհոյելուն (հատուկ հարցումներ են նույնիսկ անցկացվել դրա վերաբերյալ` «դուք հայհոյո՞ւմ եք», եւ ՀԱԿ-ի հերոսական անդամները մեծ հպարտությամբ մեծամասնություն են դարձել` «այո» պատասխանելով), ապա` այդպես էլ վարվում են:
Կամ այլ արդարացում: Կոնգրեսի համակիրներից մեկը գրում է.«Տղաներն ասում են՝ եղբայր, եթե քննադատում ես, բարի եղիր գոնե ոչ թե ՀԱԿ-ի արածի չափ անել, դրա կեսի չափ անել և այլն, այլ ՈՐԵՎԷ բան անել, այլապես դու քննադատելու իրավունք չես ունենում: Եթե մի բանին ասում ես՝ քխ, կողքին պիտի մի այլ բան դնես, որը հավակնի չ՛քխ լինելուն»: Դե, սա արդեն Մանդակունուց էլ դենն ա... Վերցրեք ջահելների հայտարարությունը ու փորձեք մեջը գոնե նման մի բան գտնել, այն էլ` «եղբայրաբար» գրված... Ու եզրահանգում` «Հիմա Սոս Սարգսյանն էլ անուն հանած դերասան է, ի՞նչ, չքննադատե՞նք քաղաքացիական կյանքում նրա հետույքային կեցվածքը»:  Բայց չէ որ Ժիրայրին «բռնության ենթարկվելու վտանգից» փախչող, վախկոտ ներկայացնելը նույնն է, ինչ-որ եթե Սոս Սարգսյանի մասին հայտարարեին, որ նա ընդհանրապես բեմում չի եղել, եւ կինոյում էլ որեւէ դեր չի ունեցել...
Եվ էլի մանդակունում են`«Իսկ Ժ.Սեֆիլյանի անունը շահարկողներն ու նրա համար «վիրավորվողներն» ավելի ազնիվ կլինեին, եթե իրենց գոյության մասին հիշեցնեին այն ժամանակ, երբ Ժ.Սեֆիլյանն ուներ դրա կարիքը (դատավարություն, բանտ): Էլի էդ տղաներն են արել, ինչ արել են: Ու էլի էդ տղաներն են անելու, ինչ անելու են, եթե դրա կարիքը լինի»: Կարծիք հայտնելու եւ վիրավորվելու վրա էլ են լիմիտ դնում` դատավարություն, բանտ, բան-ման արել ես` կարող ես խոսել, չես արել` ինչ էլ որ անենք` ծպտուն հանելու իրավունք չունես... 
Ու շարունակվում է.««Սարդարապատն» ասել է՝ կույր եք ու արկածախնդիր, տղաներն էլ ասել են՝ այ վախկոտներ, բա ո՞ւր եք, ի՞նչ եք անում դուք: Էստեղ քննարկելու բան չկա»:
Իսկապես որ քննարկելու բան չկա: Ամեն ինչ ասված է: Այս ամենին գումարվում է նաեւ այն, որ երբ զարմանում կամ վրդովվում ես նման բաներից, որովհետեւ քո արժեհամակարգին հակասող բաներ ես տեսնում, պարզվում է «կեղծ բարեպաշտ» ես: Չհայհոյել, չստել, չաղավաղել, չմանդակունել` սրանք «կեղծ բարեպաշտական» ցանկություններ են, որովհետեւ հիմա այլ արժեքներ են գործում, որով դաստիարակվում են Կոնգրեսի, փաստորեն, ոչ միայն երիտասարդները, այլեւ` արդեն ոչ այնքան երիտասարդները. հայհոյելու մեջ ոչ մի վատ բան չկա, քանի որ` «какой привет, такой ответ. «Սարդարապատը» ստացել է այն, ինչ տվել է», եւ նորից հիշեցնենք որ իրենց համար կապ չունի` հերոս է թե դավաճան, մեռած է թե ողջ, կանգնած, թե ընկած,,,, Այս արժեհամակարգով, այո, երիցս համաձայն եմ Նաիրա Մամիկոնյանի հետ` Կոնգրեսը փչացնում է այն ամենը, ինչին դիպչում է...

Ու այսպես մինչեւ ո՞ւր...

Միշտ զարմացել եմ այն մայրերի վրա, ովքեր հանդուրժել են, երբ իրենց զավակներին հայրիկ-պապիկ-քեռի-հորեղբայրները, կամ ավելի վատ` հարեւանները, սեռական բնույթի հայհոյանքներ են սովորեցրել եւ դեռ ավելին` հյուրերի ներկայությամբ այդ երեխաներին կանգնեցրել եւ հայհոյել են տվել... Ու հետո մի լաաաաաավ զվարճացել են` իրենց ծաղրածուների վրա:
Միշտ զարմացել եմ այն մայրերի վրա, ովքեր, տեսնելով բակում իրենց երեխաների կռիվը, իրենց կոտորելով նետվել են ցած, եւ հարձակվել իրենց աննման ու անզուգական զավակի հետ վիճել համարձակվողի վրա: Իսկ իրենց կռվարար չարաճճիին որեւէ նկատողություն չեն արել: Ինչի մասին եմ խոսում` նույնիսկ չեն փորձել ճշտել` ի՞նչ, ինչո՞ւ, ո՞նց, ե՞րբ... Դե, իրենք լաաաավ մամա են, հո մեր նման հարիֆ չեն, որ սեփական երեխային հասկացնեն` բալիկ ջան, չի կարելի, դիմացինդ էլ քեզ պես երեխա է, քեզ պես մարդ է, դու էլ ես չարաճճի լինում, նա էլ, հաշտվեք... Իրենց մոտ «չի կարելի» չկա...
Ես միշտ զարմացել եմ այն հայրերի վրա, որոնք իրենք առավոտից իրիկուն սիգարետը բերաններից չեն հանում, բայց իրենց զավակների «գլուխը կջարդեն», եթե ծխելուց տեսնեն, կամ իրենք ամբողջ օրը տանը սրան-նրան հայհոյում են, բայց իրենց տղաների «ոտը կպոկեն», եթե «բերնից քֆուր հելնի»: Ո՞նց, ինչպե՞ս, ինչո՞ւ պիտի չծխեն կամ չհայհոյեն, եթե դա են տեսնում ՊԱՊԱՅԻՑ...
Էլ չեմ զարմանում: Որովհետեւ տեսնում եմ դա ամեն օր: Տեսնում եմ, թե ինչպես է իշխանության համար պայքարող քաղաքական մի ուժ այնքան «լկստվացնում» իր ջահելներին, որ դրանք բավական չէ արդեն վաղուց, իրենց գաղափարական ծնողներից օրինակ վերցնելով, սկսել են իրենց դատավորի տեղ դրած մեկին «տականք», մյուսին` «վախկոտ ու ստորաքարշ», երրորդին` «ծախված», չորրորդին` «միաբջիջ», հինգերորդին` «անբարոյական», վեցերորդին «դավաճան», յոթերորդին ... (այստեղից արդեն սկսվում են այն հայհոյանքները, որոնք վերարտադրել չեմ կարող անվանել) անվանել, այլեւ, տեսնելով, որ իրենց գաղափարական մայրիկներն ու հայրիկները ամեն դեպքում իրենց թասիբին կանգնած են եւ իրենց արդարացնում են, պատրաստ են ճղել բոլոր նրանց կոկորդը, ովքեր կփորձեն իրենց կարգի հրավիրելու առաջարկ անել:
Դրանք արդեն ամբողջությամբ կորցրել են իրականության զգացողությունը:
 Նրանք կարծում են, որ իրենք արդեն վե~րջն են, իրենք արդեն ամե~ն ինչ են, իրենց արդեն ամեն ինչ կարելի է, իրենք արդեն պատրաստ են ոտնատակ տալ ամենքին ու ամեն ինչ, որովհետեւ, գիտեք ինչ` նրանք «հաղթել են», եւ հիմա իրենց «հաղթանակին են տեր կանգնում»` մամաների ու պապաների հետ մեկտեղ: (Ի դեպ, այդ մամա-պապաներից շատերը սեփական երեխաներին այդ աստիճանի չեն սանձաթափում, սեփական երեխաների մոտ որոշակի արժեհամակարգ գոնե ձեւավորում են, սովորեցնում են որոշ բաներ, մի թեթեւ դաստիարակում են:) 
Իրենց երեւակայական հաղթանակին «տեր կանգնելու» ճանապարհին դրանք Հայրենիքի համար կենաց-մահու կռիվ տվածին «վախկոտ ու ստորաքարշ» են անվանում, քանի որ իրենք, ապեեեեե, ով չգիտի թող իմանա` իրենք «դեպքի վայրում, ոստիկանատների մոտ, դատարանների դիմաց» են լինում, իսկ այդ «վախկոտ ստորաքարշերը» մենակ հայտարարություն եւ հարցազրույց են տալիս եւ չեն հայտնվում «մի իրավիճակում, որտեղ բռնության ենթարկվելու փոքր-ինչ վտանգ կա»...

Վաղը գալու է

Եթե այսօր խուլիգաններին քաղբանտարկյալ եք հռչակում, պատրաստ եղեք, որ վաղը նրանք Հայրենիքի համար կռվածներին <վախկոտ ու ստորաքարշ> են կոչելու... Եթե այսօր ողջունում եք նրանց հայհոյանքները, պատրաստ եղեք, որ վաղը նրանք բռնություններ են իրականացնելու, ու չի բացառվում, որ ձեր հանդեպ նույնպես... Եթե այսօր պատեհապաշտաբար քանդում եք արժեհամակարգները, մի զարմացեք, եթե վաղը շրջապատված լինեք անսուրբ, անհավատ, անհարգալից եսամոլներով:
Վաղը գալու է...